Thực hành được nhiều điều
Đức Phật dạy thì hiện tại hạnh phúc, và tương lai được nhiều phước báo
an vui, họa phước đều do bản thân chúng ta ma ra.
Có họa phước không?
Trong
những tai nạn, hiểm họa như động đất, sóng thần, bão lụt, chiến tranh,
dịch bệnh, hỏa hoạn… một số ít người may mắn được sống còn trong khi
nhiều người khác không thoát khỏi cái chết. Sự may mắn đó người ta gọi
là phước.
Có người vừa mới ra đời đã phải gánh chịu những bất
hạnh khổ đau: bệnh hoạn, tật nguyền, bị vứt bỏ, hoặc sinh ra trong một
gia đình khốn khổ, hoặc sinh ra trong hoàn cảnh chiến tranh loạn lạc…
Cuộc sống đang an lành bỗng dưng tai ương xảy đến cho gia đình khiến tan
nhà nát cửa, mất người thân, mất gia tài sản nghiệp… Những hoàn cảnh
khốn khổ, những tai ương hoạn nạn, những nỗi khổ niềm đau ấy, người ta
gọi là họa.
Phước và họa đều do nghiệp
Phước
và họa không phải tự nhiên sinh ra cũng không phải do ông trời (Phạm
thiên hoặc Thượng đế) hay thần linh sắp đặt. Có đấng siêu nhiên nào lại
bất công ban hạnh phúc cho người này nhưng lại gieo khổ đau cho kẻ khác?
Những con người hiền lành lương thiện, họ có tội lỗi gì lại phải gánh
chịu những thảm họa đớn đau? Những kẻ gian ác, bất lương có được ân
phước gì mà lại bình an, sống trong hoàn cảnh tốt? Tất cả những hiện
tượng sai biệt và những vấn đề dường như bất công, phi lý ấy đều có
những nguyên nhân gần và xa mà chúng ta không thấy, không biết hết.
Kinh
Phật có ghi: Một lần có người hỏi Đức Phật nguyên nhân tại sao trên thế
gian có quá nhiều sự sai biệt bất đồng: người sống lâu, kẻ chết yểu;
người ít bệnh, kẻ nhiều bệnh; người đẹp, kẻ xấu; người giàu, kẻ nghèo;
người có nhiều uy quyền, kẻ không có thế lực; người cao quý, kẻ thấp
hèn; người thông minh, kẻ ngu khờ v.v…
Đức Phật cho biết tất cả
những hiện tượng đó đều do nghiệp. Con người là chủ nhân của nghiệp, là
thừa tự của nghiệp. Chính nghiệp đã phân chia các loài hữu tình có hơn
kém như thế. Đức Phật cũng cho biết cụ thể rõ ràng một số nghiệp nhân và
nghiệp quả tiêu biểu dẫn đến sự sai khác giữa con người với con người,
giữa các loài hữu tình với nhau:
Chết yểu là do nghiệp giết hại
các loài hữu tình, không có tâm từ bi. Sống lâu là do từ bỏ giết hại, có
tâm từ bi. Nhiều bệnh là do đời trước thường não hại các loài hữu tình.
Ít bệnh là do không não hại các loài hữu tình. Tướng mạo xấu xí là do
thường hay phẫn nộ bất mãn, tâm sân hận. Tướng mạo xinh đẹp là do không
phẫn nộ bất mãn, tâm nhu hòa, từ ái. Nghèo là do không bố thí, cúng
dường. Giàu có là do đã bố thí, cúng dường. Ít uy quyền là do thói ganh
tỵ, đố kỵ với người được quyền lợi, người được tôn kính. Nhiều uy quyền
là do không ganh tỵ, đố kỵ. Sinh vào gia đình hèn hạ là do tâm ngạo mạn,
kiêu căng, thường khinh khi kẻ khác, không kính người đáng kính, không
trọng người đáng trọng. Sinh vào gia đình cao quý là do tâm khiêm tốn,
nhún nhường, thường tôn kính người đáng kính. Không có trí tuệ là do
không thường đến các bậc tu hành để học hỏi. Có trí tuệ là do thường đến
học hỏi các bậc tu hành (Kinh Tiểu nghiệp phân biệt, số 135, Trung bộ
kinh III).
Phước hay họa đều do nghiệp (hành động, tạo tác của
con người thông qua suy nghĩ, lời nói, việc làm. Tạo nghiệp tốt thì gọi
là thiện nghiệp. Tạo nghiệp xấu, ác thì gọi là bất thiện nghiệp hay ác
nghiệp.
Trong kiếp sống hiện tại và nhiều kiếp sống quá khứ,
chúng sinh đã tạo ra vô số nghiệp thiện ác cho nên phải chịu thọ nhận
niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và đau khổ đan xen lẫn nhau. Tuy nhiên
những ai tạo thiện nghiệp nhiều thì đời sống sẽ nhiều niềm vui, nhiều
hạnh phúc hơn những chúng sinh tạo nhiều bất thiện nghiệp. Do đó có
người giàu sang, uy quyền tột bực và có người nghèo hèn, khốn khổ vô
cùng.
Chúng sinh không thể nào nhớ được những nghiệp mình đã tạo
ra trong kiếp sống quá khứ. Ngay cả trong kiếp sống hiện tại, con người
cũng không thể nào nhớ hết những nghiệp nhân của mình đã làm. Do đó khi
nghiệp quả xảy ra, phần nhiều chúng ta không biết đó là kết quả của
nguyên nhân gì. Chỉ các bậc Thánh xuất thế gian như Đức Phật và các vị
Bồ-tát, A-la-hán mới thấy biết rõ hành nghiệp của chúng sinh, những
nghiệp nhân đã gieo và những nghiệp quả phải nhận lãnh của họ.
Phước
là yếu tố rất quan trọng để hình thành đời sống an vui, hạnh phúc.
Người có nhiều phước báo sẽ dễ dàng thành công trong cuộc sống, dễ dàng
vượt qua những trở ngại, khó khăn và có được những gì mà đời sống thế
gian mong đợi (quyền uy, sức khỏe, giàu sang, nổi tiếng, may mắn, hạnh
phúc). Ngược lại, họa là yếu tố khiến cho đời sống con người điên đảo,
khiến cho họ phải chịu bất hạnh, khổ đau. Đối với người có phước, cuộc
sống nhiều sung sướng, mãn nguyện bao nhiêu thì đối với người vô phước,
cuộc sống nhiều cực nhọc, bất mãn và khổ đau bấy nhiêu.
Đánh giá
một cách tương đối thì thế gian này vui ít khổ nhiều trong mắt của người
ít phước báo; vui nhiều khổ ít trong mắt của người nhiều phước báo; khổ
vui lẫn lộn, đan xen đến rồi đi không ổn định đối với người có tội lẫn
phước báo xấp xỉ với nhau.
Rất ít người tạo được những phước
nghiệp cần và đủ để có một đời sống hạnh phúc, đa phần có phước báo này
nhưng lại thiếu phước báo khác, vì thế nhân loại không có bao nhiêu
người mãn nguyện với cuộc sống này. Mặt khác, những ai tạo được phước
nghiệp quá lớn đủ để sinh về các cõi trời thì họ không xuất hiện ở cõi
người, nên bản chất của cõi người là không có niềm vui, hạnh phúc lâu
dài, viên mãn.
Phần lớn chúng sinh cõi người đều thiếu phước báo
để có được một đời sống mãn nguyện. Có những người thành đạt, nổi tiếng
từ khi tuổi còn trẻ, nhưng có những người sống đến hết cuộc đời cũng
chẳng làm được sự nghiệp chi, thậm chí cuộc sống bấp bênh, phải chịu
cảnh khốn khổ, bần hàn và gặp nhiều tai ương hoạn họa.
Không phải
người nào giàu sang, thành đạt hoặc có quyền uy, đều là người có tài
năng và đạo đức. Cũng không phải ai nghèo khổ, khốn khó cũng đều là
những kẻ bất tài vô dụng. Tất cả đều do nghiệp mà họ đã tạo ra trong
hiện tại và quá khứ gần hoặc lâu xa, dẫn đến sự nhận chịu phước và họa
nhiều hay ít.
Người có phước giàu sang nhưng không có phước thọ
mạng. Do quá khứ có làm phước bố thí nhưng tạo nghiệp giết hại chúng
sinh, cho nên sinh ra đời thụ hưởng sự giàu sang sung túc nhưng lại chết
sớm khi tuổi đời còn trẻ. Ngược lại, có người có phước sống thọ nhưng
không có phước giàu sang nên sống cả đời trong hoàn cảnh bần hàn khốn
khó. Người có tài năng, trí tuệ nhờ đời trước siêng năng nghiên cứu, học
hỏi, thường gần gũi cầu học nơi các bậc hiền trí nhưng nếu không tạo
nghiệp bố thí, không biết chia sẻ với người khác thì không có được phước
báo giàu sang và ít có người ủng hộ.
Trong
kinh Phước đức (Tiểu bộ kinh), Đức Phật dạy 10 phương pháp tạo phước
đức cho mình và người, đây chính là cách kiến tạo đời sống an vui, hạnh
phúc bền vững: 1. Lánh xa kẻ xấu ác, luôn thân cận người hiền, tôn kính
bậc đáng kính. 2. Sống trong môi trường tốt, được tạo tác nhân lành,
được đi trên đường chánh. 3. Có học, có nghề hay, biết hành trì giới
luật, biết nói lời ái ngữ. 4. Được cung phụng cha mẹ, yêu thương gia
đình mình, được hành nghề thích hợp. 5. Sống ngay thẳng, bố thí, giúp
quyến thuộc thân bằng, hành xử không tỳ vết. 6. Tránh không làm điều ác,
không say sưa nghiện ngập, tinh cần làm việc lành. 7. Biết khiêm cung,
lễ độ, biết đủ và nhớ ơn, không bỏ dịp học đạo. 8. Biết kiên trì phục
thiện, thân cận giới xuất gia, dự pháp đàm học hỏi. 9. Sống tinh cần
tỉnh thức, học chân lý nhiệm mầu, thực chứng được Niết-bàn. 10. Hành xử
trong nhân gian, tâm không hề lay chuyển, phiền não hết, an nhiên. Ai
sống được như thế, đi đâu cũng an toàn, tới đâu cũng vững mạnh, phước
đức của tự thân (HT.Thích Nhất Hạnh dịch).
10 phương pháp trên
chính là những thiện nghiệp sinh ra công đức, phước báo làm cho hữu tình
(người, trời) được nhiều an vui, lợi lạc (Bởi loài người, trời mới có
nhiều điều kiện thực hành những phương pháp này, còn chúng sinh ở các
cõi khác như súc sinh, ngạ quỷ, địa ngục bị nhiều khổ não bức bách nên
rất khó tu tập). Ngay khi sống theo những lời dạy trên chính là đang
sống trong an lạc hạnh phúc (ở hiện tại) chứ không chỉ có hạnh phúc
trong tương lai và đời sau. Càng thực hành được nhiều điều Đức Phật dạy
thì hiện tại càng có hạnh phúc, và tương lai được sinh làm người có
nhiều phước báo hoặc sinh về cõi trời. Chính vì thế mà 10 phương pháp
trên còn được gọi là 10 phước đức hay 10 hạnh phúc, và bài kinh trên
được gọi là kinh Phước đức hay kinh Hạnh phúc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét